Co to jest przedszkole Montessori?
Nauczanie według Montessori zyskuje coraz większą popularność na całym świecie, oferując alternatywne podejście do tradycyjnej nauki przedszkolnej. Metoda ta została stworzona przez Marię Montessori, która, będąc pionierką w dziedzinie pedagogiki, wprowadziła system, gdzie każde dziecko rozwija się według swoich indywidualnych predyspozycji i wrodzonych zdolności. Jakie są główne założenia tego systemu i dlaczego przedszkola Montessori są tak wyjątkowe? Sprawdź!
Czym są założenia Montessori?
Metoda Montessori opiera się na założeniu, że najważniejsze jest dziecko oraz zwracanie uwagi na unikatowe cechy i predyspozycje. Nie ma dwóch takich samych dzieci, ale każda pociecha ma wrodzoną zdolność do samodzielnego rozwoju i nauki, jeśli będzie miało zapewnione odpowiednie środowisko edukacyjne.
Metoda ta została stworzona przez Marię Montessori, która była jedną z pierwszych kobiet lekarzy we Włoszech. Jako ciekawostkę warto wiedzieć, że to właśnie ona założyła w jednej z biednych dzielnic Rzymu szkołę, do której mogły przychodzić wszystkie dzieci, niezależnie od pochodzenia czy majętności.
Więcej dowiesz się z naszego artykułu: Czym jest metoda Montessori? Zalety i wady
Na czym polega nauczanie według Montessori?
Głównymi elementami tej metody są indywidualne podejście do każdego ucznia, rozwój poprzez zabawę oraz nacisk na samodzielność dziecka. W grupach Montessori dzieci same wybierają materiały edukacyjne i sposób pracy, co pozwala im na odkrywanie i naukę w swoim własnym tempie. W tej metodzie najmłodsi uczą się poprzez działanie, czyli nie poznają mnóstwa zagadnień poprzez teorię, a zwyczajnie wykonują konkretne czynności.
Rola nauczyciela ogranicza się do funkcji przewodnika, który wspiera dzieci, zamiast narzucać im wiedzę w tradycyjny sposób. Nie ma tutaj zatem żadnego zmuszania do nauki – nauczyciel po prostu obserwuje i wyłapuje najlepszy moment na przyswajanie wiedzy.
Maria Montessori kładła duży nacisk na stworzenie środowiska edukacyjnego, które wspiera rozwój dziecka w sposób naturalny, z poszanowaniem jego autonomii i indywidualnych potrzeb. Z tego powodu, w przedszkolach i szkołach Montessori dużą wagę przykłada się do przestrzeni, która jest dostosowana do wzrostu i możliwości dziecka oraz do specjalnych materiałów edukacyjnych, które wspierają rozwój zmysłów i umiejętności praktycznych.
Jakie są stadia rozwoju według Marii Montessori?
Maria Montessori wyróżniła cztery stadia rozwoju, które stanowią podstawę do tworzenia programu nauczania:
- faza odkrywania (do 6. roku życia),
- faza świadomego poznawania świata (od 6. do 12. roku życia),
- faza poszukiwania swojego miejsca w społeczeństwie (od 12. do 18. roku życia),
- faza współtworzenia świata (po 18. roku życia).
Celem tej metody jest wywołanie w dziecku satysfakcji z procesu nauki, która ma być źródłem radości, a nie stresu. Kluczowym założeniem pedagogiki Montessori jest unikanie systemu nagród i kar, co sprzyja bezwarunkowemu podejściu do rozwoju dziecka.
Równie duże znaczenie ma to, że opisywana przez nas metoda to nie tylko poszerzanie wiedzy, ale też duży nacisk na rozwój kompetencji społecznych czy personalnych. Zwraca się uwagę na to, aby najmłodsi wyrośli na osoby pewne siebie, ciekawe świata, zaangażowane w pomoc innym, nieustępliwe oraz skoncentrowane na swoich zadaniach.
Jakie pomoce są wykorzystywane w metodzie Montessori?
W przedszkolach Montessori korzysta się z pomocy dydaktycznych, które najczęściej mają formę prostych przedmiotów służących jednocześnie do zabawy i nauki. Tego typu materiały wspomagają rozwój dziecka, stymulując wszystkie zmysły. Są wykonane z naturalnych surowców, bezpieczne i dostosowane do wieku maluchów.
Zabawki Montessori takie jak drewniane klocki, puzzle, czy zabawki do odgrywania ról wspierają rozwój samodzielności, wyobraźni oraz myślenia logicznego. Najważniejsze jest to, aby tego typu produkty były dobrej jakości, realistyczne i wiernie odzwierciedlały otaczający świat. Oznacza to, że zabawki przedstawiające np. zwierzęta muszą wyglądać tak, jak w rzeczywistości, a nie być fantastycznymi, kolorowymi wersjami.
Produkty takie jak drewniane liczydło czy gra drewniana balansująca Tryco dostępne na NunuKids świetnie wpisują się w tę metodę, stymulując zdolności manualne oraz rozwój intelektualny dziecka.
W metodzie Montessori nie sięga się po sztuczne, plastikowe zabawki czy elektronikę, a powodem jest to, że promuje ona rzeczywistość, która otacza dziecko na co dzień. W ten sposób zabawki do pokoju dziecięcego, takie jak warsztaty dla dzieci, kuchnie drewniane czy domki dla lalek, idealnie wpisują się w montessoriański świat, rozwijając wyobraźnię oraz umiejętności społeczne dziecka poprzez realistyczne, angażujące aktywności.
Sprawdź też: 15 najlepszych zabawek Montessori dla dzieci
Sprawdź w naszej ofercie
Jakie są stadia rozwoju według Marii Montessori?
Maria Montessori wyróżniła cztery stadia rozwoju, które stanowią podstawę do tworzenia programu nauczania:
- faza odkrywania (do 6. roku życia),
- faza świadomego poznawania świata (od 6. do 12. roku życia),
- faza poszukiwania swojego miejsca w społeczeństwie (od 12. do 18. roku życia),
- faza współtworzenia świata (po 18. roku życia).
Celem tej metody jest wywołanie w dziecku satysfakcji z procesu nauki, która ma być źródłem radości, a nie stresu. Kluczowym założeniem pedagogiki Montessori jest unikanie systemu nagród i kar, co sprzyja bezwarunkowemu podejściu do rozwoju dziecka.
Równie duże znaczenie ma to, że opisywana przez nas metoda to nie tylko poszerzanie wiedzy, ale też duży nacisk na rozwój kompetencji społecznych czy personalnych. Zwraca się uwagę na to, aby najmłodsi wyrośli na osoby pewne siebie, ciekawe świata, zaangażowane w pomoc innym, nieustępliwe oraz skoncentrowane na swoich zadaniach.
Zalety i wady metody Montessori w przedszkolach
Metoda Montessori ma wiele zalet, ale również kilka wad, które warto rozważyć przed jej wyborem jako podejścia edukacyjnego dla dziecka. Zacznijmy od tej pozytywnej strony:
- Indywidualne podejście do dziecka – dzieci uczą się we własnym tempie, co pozwala im na naturalny rozwój zgodny z ich predyspozycjami i zainteresowaniami. Przedszkola Montessori nie oceniają dzieci według sztywnego schematu, co buduje w nich pewność siebie i satysfakcję z osiągnięć.
- Wzmacnianie samodzielności – dzieci mają swobodę wyboru zajęć oraz możliwość samodzielnego decydowania, co i kiedy chcą robić. To sprzyja rozwojowi samodzielności, odpowiedzialności oraz zdolności do podejmowania decyzji.
- Nauka praktycznych umiejętności życiowych – metoda Montessori dużą wagę przykłada do rozwijania umiejętności, które będą przydatne w codziennym życiu. W przedszkolach dzieci uczą się między innymi przygotowywania posiłków, dbania o porządek, pielęgnacji roślin czy zarządzania czasem.
- Rozwój umiejętności społecznych – w przedszkolach Montessori dzieci uczą się współpracy i wzajemnej pomocy. Starsze dzieci często pomagają młodszym, co wpływa na rozwój ich empatii i umiejętności społecznych.
- Udział w nauce przez działanie – metoda Montessori to nauka poprzez działanie, co oznacza, że dzieci nie tylko słuchają teorii, ale samodzielnie wykonują czynności, które rozwijają ich kreatywność i umiejętności praktyczne. Materiały montessoriańskie, takie jak klocki sensoryczne czy liczby wykonane z drewna, są stworzone tak, by dzieci mogły uczyć się przez manipulację i eksperymentowanie.
A jak natomiast wyglądają słabsze strony metody Montessori? Przede wszystkim są nimi:
- Wyższy koszt utrzymania i ograniczony dostęp – w Polsce przedszkola Montessori są głównie placówkami prywatnymi, a co za tym idzie, czesne w takich miejscach bywa wyższe niż w placówkach publicznych. Dodatkowo placówki te są zwykle dostępne tylko w większych miastach, co może utrudniać dostęp dla rodzin spoza tych regionów.
- Brak elastyczności w adaptacji do tradycyjnego systemu edukacji – dzieci wychowane w przedszkolach Montessori są przyzwyczajone do samodzielnego tempa nauki oraz dużej autonomii. Kiedy przechodzą do tradycyjnej szkoły, gdzie obowiązuje ścisły program i system ocen, mogą mieć trudności z adaptacją do mniej elastycznego środowiska.
- Duża zależność od kompetencji nauczycieli – metoda Montessori opiera się na odpowiednim przewodnictwie nauczyciela, który powinien znać zasady tej pedagogiki i potrafić wspierać dzieci w ich indywidualnym rozwoju. Brak wykwalifikowanych nauczycieli lub niewłaściwe stosowanie tej metody może skutkować tym, że dziecko nie wykorzysta w pełni swojego potencjału.
Gdzie są przedszkola Montessori w Polsce?
Najwięcej przedszkoli Montessori znajduje się w Warszawie, następnie w Poznaniu i Krakowie. Spośród ponad 100 placówek Montessori większość jest zlokalizowana w dużych miastach oraz ich okolicach, gdzie miejscowości pełnią funkcję sypialni.
Najczęściej przedszkola Montessori to placówki niepubliczne, jednak trudno ustalić ich dokładną liczbę, ponieważ brak jest rejestrów. Należy mieć też na uwadze, że „Montessori” to nazwa niechroniona w Polsce, co oznacza, że każda placówka może nią być.
Jakość przedszkoli Montessori w Polsce jest monitorowana, jeśli są one zrzeszone w Polskim Stowarzyszeniu Montessori (PSM), które rekomenduje te placówki. Najstarsze z nich to publiczne przedszkola w Lublinie i Świdniku, założone na początku lat 90. XX wieku.
Po czym rozpoznać placówkę Montessori?
Dzięki Europejskiemu Stowarzyszeniu Montessori rozpoznanie placówki Montessori nie jest trudne. Wystarczy bowiem, że uzyskasz odpowiedź na trzy pytania i od razu dowiesz się, czy dana placówka rzeczywiście stosuje tę metodę. Oto one:
- Czy nauczyciele są po odpowiednim kursie? Wymagane jest, aby nauczyciele pracujący w takim miejscu byli odpowiedni przygotowani. Niezbędne są oczywiście ogólne kwalifikacje pedagogiczne, ale oprócz tego kurs Montessori trwający 270 godzin.
- Czy wyposażenie jest dostosowane do różnych grup wiekowych? Istotne jest, aby w pomieszczeniach zamiast klasycznych ławek znajdowały się odpowiednie meble i pomoce edukacyjne dostosowane dla różnych grup wiekowych.
- Czy w przedszkolu znajdują się tradycyjne zabawki? Jeśli tak, to dość poważny alarmujący sygnał, ponieważ w przedszkolu Montessori nie ma miejsca na lalki czy misie. Zamiast tego na wyposażeniu powinny znaleźć się materiały wspierające rozwój najmłodszych i pomagające im w lepszym zrozumieniu świata.
Jeśli chcesz zapisać swoje dziecko do przedszkola Montessori i pragniesz mieć stuprocentową pewność, że wybierzesz bezpieczną przestrzeń, sprawdź także, jakie kryteria musi spełniać polska placówka Montessori według PSM:
- nauczyciele muszą mieć dyplomy ukończenia kursów lub studiów podyplomowych z pedagogiki Montessori,
- placówka powinna być wyposażona w kluczowe pomoce montessoriańskie z różnych dziedzin wiedzy,
- przestrzeń powinna odpowiadać indywidualnym potrzebom i fazom rozwojowym dzieci,
- dzień i tydzień powinny uwzględniać indywidualną pracę z pomocami montessoriańskimi,
- dzieci przebywają w grupach różnowiekowych, co sprzyja ich rozwojowi społecznemu,
- nauczyciel wspiera indywidualny rozwój dzieci, prowadzi obserwacje i współpracuje z rodzicami.
Jak mogą wyglądać zajęcia w przedszkolu Montessori?
Jak mogą wyglądać zajęcia w przedszkolu Montessori? Możliwości są właściwie niezliczone. Poniżej możesz zobaczyć, jak mogą przebiegać przykładowe zabawy w takim miejscu.
Zajęcia muzyczne z instrumentami
Cel: Poznanie różnych dźwięków i tonów.
Przebieg zajęć: Dzieci grają na dzwonkach Montessori, tworząc proste melodie. Nauczyciel prezentuje różne instrumenty, a dzieci uczą się rozróżniać tony i współpracować przy tworzeniu muzyki.
Zajęcia z matematyki z klockami
Cel: Wprowadzenie pojęcia geometrii i przestrzeni.
Przebieg zajęć: Dzieci korzystają z różnych rodzajów klocków, aby tworzyć figury i konstrukcje. Nauczyciel zachęca je do mierzenia, porównywania i klasyfikowania klocków według kształtu, koloru i rozmiaru. Poprzez zabawę w budowanie dzieci rozwijają umiejętności logicznego myślenia oraz kreatywność.
Zajęcia sensoryczne w piasku
Cel: Stymulacja zmysłów i rozwój motoryki małej.
Przebieg zajęć: Dzieci mają do dyspozycji różne narzędzia, takie jak foremki, łopatki i sitka, aby badać tekstury i kształty w piaskownicy. Nauczyciel organizuje różne aktywności, takie jak budowanie zamków czy sortowanie kamieni, co pozwala dzieciom rozwijać zmysł dotyku i koordynację ruchową.
Sprawdź też: Zabawy sensoryczne dla dzieci – 20 pomysłów
Te zajęcia angażują dzieci w różnorodne aktywności, wspierając ich wszechstronny rozwój zgodnie z zasadami pedagogiki Montessori. Jak widzisz, przedszkola Montessori to liczne zalety, ale decyzja o tym, czy warto zapisać dziecko do takiej placówki, powinna być podjęta indywidualnie. Pamiętaj również, że w NunuKids znajdziesz produkty zgodne z tą metodą, które możecie wykorzystywać także w domowych warunkach. Zachęcamy do sprawdzenia!
